New York City: Art Deco, muziek en Nederlands erfgoed

Op uitnodiging van het New York City toeristenbureau en Air Lingus gaan wij op zoek naar Nederlands erfgoed en Amerikaanse Art Deco in The City That Never Sleeps. Mét een muzikale twist! Wij stappen over in Dublin. Daar worden onze paspoorten al gecontroleerd. Hierdoor kunnen wij bij aankomst in de USA gelijk naar buiten lopen, de metropool tegemoet. Geen rijen, geen wachttijden. Wat een tijdsbesparing!

Fotogeniek Brooklyn

Wij verblijven in het vrolijke Williamsburg Hotel. Één metrohalte (Bedford Avenue) na Manhattan en 35 ‘metro’ minuten vanuit Times Square en we zijn er! De helft van de kamers hebben een balkon. Onvergetelijk uitzicht op de skyline van Manhattan vanuit alle kamers en vanuit het terras met zwembad op het dak. Het restaurant toont een weerspiegeling van de hedendaagse ambachten van Brooklyn: kunst, chocolade (al Sint Jacobs schelpen met een chocoladesaus geprobeerd?), bierbrouwen en humor. Wij bekijken ook het nabijgelegen kleurrijke The William Vale hotel, met zijn eveneens grootse stadsuitzichten. Het is niet mogelijk om vooraf transfers te boeken van de New Yorkse luchthavens naar Brooklyn, maar in de toekomst hopelijk wel! Vanuit de luchthaven JFK kost de taxi ongeveer USD 35 (per auto voor maximaal drie reizigers en bagage), vanuit Newark EWR ongeveer USD 60.

Het zeventiende-eeuwse ‘Breuckelen’ (betekenis: moerassig land) heeft een metamorfose ondergaan en is nu speels en bruisend. De wijk Williamsburg trekt Street Art kunstenaars van over de hele wereld, en de muurschilderingen (ook driedimensionale muurkunst!) zijn afwisselend en indrukwekkend. Voormalige fabrieken en magazijnen huisvesten nu kleine ateliers waar chocolade of zeep wordt gemaakt, ambachtelijke bierbrouwerijen of gemoderniseerde woningen en hotels met ramen van vloer tot plafond. De grootschalige herbestemming van de met magazijnen bezaaide waterkant gaat door met het nieuwe Domino Park. Gelegen naast de Williamsburg Bridge, het park geeft prachtige uitzichten op de rivier, Manhattan of de omliggende bruggen. Uit de wapenspreuk van Brooklyn, Eendraght maeckt maght, blijken nog de Nederlandse wortels. Over Brooklyn is zoveel te vertellen, hier is zoveel te beleven, dat het een eigen reisverslag verdient. Aanrader!

Amerikaanse Art Deco

We gaan per metro naar ons volgende thuis in New York City. Vijf metrohaltes na Bedford Avenue bevindt zich het Lexington Hotel, midden in Manhattan. Een comfortabel adres, geïnspireerd door het tijdperk van Marilyn Monroe, die hier een aantal jaar verbleef. We stappen uit bij Grand Central en bekijken daar de Art Deco details. Al jaren wil ik Grand Central Station eens goed bekijken, en deze keer is het gelukt, wat ben ik blij! Dit is dezelfde vloeiende stijl die karakter geeft aan de meest bekende en geliefde gebouwen in de stad, zoals bijvoorbeeld Empire State Building, de Chrysler Building, Bryant Park Hotel of Rockefeller Plaza. Amerikaanse Art Deco is bloemig en tegelijkertijd monolithisch. Het is abstract en tegelijkertijd figuratief. Het is de extravagantie van de Roaring Twenties gecombineerd met de bescheidenheid van het Depressie-tijdperk. Het is de ziel van New York.

Het muzikale hart van New York

Vanavond hebben wij het geluk om een voorstelling van de New York Philarmonic bij te wonen. We maken overdag al kennis met Lincoln Center tijdens een rondleiding van ongeveer anderhalf uur door de verschillende muziekgebouwen. De omgeving waar Broadway en Columbus Avenue elkaar kruizen, rond 67th street, stond in de jaren vijftig bekend om de straatgevechten en gevechten tussen bendes. De lokatie werd door de oliemagnaat John D. Rockefeller aangekocht van de gemeente New York. Hiermee wilde Rockefeller ervoor zorgen dat New York een eigen muziekgebouwencomplex krijgt. Het wereldberoemde New York Philarmonic orkest is vroeger een betalende huurder geweest in Carnegie Hall, evenals andere orkesten uit het binnen- en buitenland. Het David Geffen Hall in Lincoln Center is nu het permanente thuis van de New York Philarmonic. In de jaren zestig werd de wereldberoemde Met(ropolitan) Opera House in gebruik genomen. Een wonderbaarlijke wereld van vergulde pluche, kleur, sfeer maar vooral adembenemende muziek. Het Met Opera gebouw maakt ook deel uit Lincoln Center. De voorstellingen in de Met Opera zijn niet altijd alleen voor de ‘happy few’- op de Met website worden (soms!) loterijen gehouden voor toegangsprijzen van rond USD 25. De Met is ieder jaar in augustus gesloten voor technisch onderhoud. Lincoln Center huisvest ook het New York City Ballet, in het David H. Koch Theater: dit gebouw is letterlijk en figuurlijk de juwelendoos voor de danskunsten van New York. Zo was het bedoeld, zo is het geworden. De zaal is rond, in de vorm van de geronde armen van een ballerina, de lampen en balkons versierd met diamanten, vergulde plafonds. Juilliard School, het beroemde conservatorium voor uitvoerende kunsten, maakt ook deel uit van Lincoln Center. De voorstelling die wij bijwonen, Eroica van Beethoven, uitgevoerd door de New York Philarmonic, klinkt subliem, de akoestiek in de zaal is met zorg ontworpen zodat muziek volledig tot haar recht komt. We hebben genoten.

Nederlands handelsgebied: anno 2018 oog in oog met de geschiedenis

We maken een wandeling door het verleden en starten op het zuidelijkste puntje van Manhattan, in Battery Park. Hier bekijken wij een uitgebreide maquette van het oude Fort Amsterdam. Er was eens… Fort Amsterdam. De Engelse zeeman Henry Hudson ging in 1609, in opdracht in de VOC, op zoek naar een korte route naar Azië. Deze historische reis bracht hem naar het huidige Manhattan, via de kust van Staten Eylandt. Op 11 september 1609 voer hij de rivier op die uiteindelijk zijn naam zou dragen. Inwood Hill Park ten noorden van Manhattan geeft vandaag een idee van het aangezicht van Manhattan toen Hudson het ontdekte: rietlanden aan het water, beboste heuvels, rivieren (rijk aan vis, mosselen, oesters, strandgapers), beekjes. Geweren bij het fort vormden de originele batterij die tegenwoordig Battery Park wordt genoemd. Het zuidelijkste puntje van Manhattan is het vertrekpunt van de boten richting Liberty Island (echt een bezoek waard! een stap in het leven van zo veel gelukszoekers die een eigen American Dream in gedachten hadden) en Staten Island. Op naar Fraunces Tavern, waar we een stap terug in de tijd maken en bijna letterlijk de sfeer proeven van 250 jaar geleden. Leuk voor een hapje en een drankje! Vervolgens naar buiten en Pearl Street op. In de archieven van Nieuw-Nederland staat dat één van de eerste lokaties in de wildernis van Mahattan waar men land kocht was Paerl Street (hier dus), vlak bij het fort. Daar hebben Joris en Catalina Trico twee huizen gebouwd en een melkkoe aangeschaft. Vervolgens verhuisden ze aan de overzijde van de rivier in het nieuwe dorpje Breuckelen en kregen elf kinderen. Hun oudste dochter, Sarah, werd gezien als de eerste Europeaan die het levenslicht zag in New York. De ondernemende Nederlanders zagen hier een weg die leidde naar het hart van een nog onontgonnen continent, en de Hudson rivier was de glinsterende route op weg naar grote mogelijkheden.

Vooruitstrevend

New York, of beter gezegd, Nieuw-Amsterdam, zou een plaats worden met een heel ander karakter dan bijvoorbeeld Boston of Philadelphia, vanwege de verschillen tussen Engeland en de Nederlandse Republiek. De Engelse oorlogen, waarbij veel burgers op de vlucht sloegen, stonden haaks op de nuchtere Nederlanders die verschillen van uiteenlopende aard accepteerden (mits ze een voordeel opleverden!). Gedurende de zeventiende eeuw zou de Republiek der Verenigde Nederlanden een intellectueel en godsdienstig toevluchtsoord bieden aan Descartes, John Locke en de Engelse pelgrims, voordat ze naar New England vertrokken. New York, wat een geweldig voorbeeld van multiculturaliteit. Inmiddels komen we aan bij Delmonico’s Steakhouse Restaurant. Niet opgericht door Nederlanders, deze highlight past evengoed binnen de mentaliteit van New York. Vooruitstrevend: dit is het eerste restaurant in Amerika met een menukaart, het eerste restaurant waar vrouwen zonder mannelijke begeleiding mochten komen en waar men de Amerikaanse klassiekers Eggs Benedict, Lobster Newburg en Baked Alaska heeft bedacht. We komen aan bij Wall Street. Vroeger genaamd Walstraat, dit is de plek waar Petrus Stuyvesant in 1647 een muur liet bouwen ter bescherming tegen de Engelsen. De ingang was op Heerestraat (de latere Broadway). Die muur zou voor altijd in de geschiedenis blijven bestaan, maar niet vanwege zijn defensieve rol (de Engelsen kwamen niet, en de oorlog eindigde het volgende jaar) maar omdat de straat die er langs liep zijn naam ervan ontleende. Wall Street was slechts een straat tot de zomer van 1791, toen semi-officiële makelaars hier effecten van aandelen onder een plataan begonnen te verhandelen.

De toekomst: waar worden we blij van?

Niet ver van Javits Center aan de uiterste westkant van Manhattan is er Hudson Yards, de grootste vastgoedontwikkeling in de geschiedenis van de Verenigde Staten. Winkels, restaurants, woningen, een nieuw cultureel centrum en veel openbare ruimte. Stralend middelpunt: The Vessel. Het Schip zal in maart 2019 het meesterwerk worden van de Hudson Yards Square and Gardens. Een nieuw soort verticale openbare ruimte, de nieuwe verzamelplaats voor de West Side, gratis toegankelijk en bestemd voor zowel New Yorkers als bezoekers. Met 154 onderling meesterlijk aansluitende trappen en 80 landingen, zal dit de Eiffeltorenachtige hoogtepunt van New York worden? Wij kijken uit naar begin 2019 om daar achter te komen.

Voor liefhebbers van grote merken voor kleine prijzen: Woodbury Common Outlets zijn niet meer de enige optie! De Empire Outlets (of Harbor Commons) op Staten Island openen hun deuren in november 2018: shop ‘til you drop! Vervoer vanuit het zuidelijkste puntje van Manhattan (South Ferry) naar St. George op Staten Island per gratis ferry. De outlets bevinden zich dan op een steenworp afstand.

Na een bezoek aan het Public Hotel (opgericht door de eigenaar van Studio 54 en dat is zichtbaar in de uitstraling! Aanrader!), volgt een laatste highlight. Wij klimmen met de razendsnelle lift naar de Top of the Rock(efeller Building). In de filmzaal komen nostalgische beelden langs. Eenmaal buiten op het panoramadek, de miljoenen lichten in en om de zo bekende gebouwen. Een gedachte neemt me mee terug naar vervlogen tijden op dezelfde plek. Ooit een sterrenhemel boven een moerassig bosgebied, nu een zee aan stadslichten. Een wens doen? Ik wil hier graag terugkomen en kijk nu al uit naar mijn volgende bezoek aan The Big Apple!

Tips

• New York in de winter is ook schitterend. Accommodaties en bezienswaardigheden zijn dan scherper geprijsd, en het is er minder druk. Verrassend en veelzijdig is een winterse stad & strand combinatie, zoals bijvoorbeeld New York & Aruba of New York & de Bahama’s
• New York beleven like a local? Wij hebben een mooi aanbod aan appartementen. Of twee wereldsteden in één reis ervaren, tijdens de combinatiereis New York & Los Angeles!
• Het is niet mogelijk om vooraf metrokaartjes te kopen. De beste optie is de 7 day MetroCard voor ongeveer USD 30, te koop op elke metrohalte vanuit de automaten. Volledige vrijheid voor een scherpe prijs!